Deklaratë e përbashkët e 40 OJQ-ve: Qytetarët nuk duhet të mbahen peng i dialogut Beograd-Prishtinë

Duke pasur parasysh raportet e BE-së dhe zhvillimet e fundit në terren, ne të poshtë-nënshkruarit, jemi të shqetësuar për impaktin e mungesës së progresit në dialogun Beograd-Prishtinë mbi komunitetet lokale në Serbi dhe Kosovë. Qytetarët janë ata që vuajnë më së shumti nga vazhdimësia e tensioneve dhe mosbesimit. Prandaj, të gjitha palët duhet të reshtin retorikën e zjarrtë që cenon dhe dëmton marrëdhëniet brenda dhe ndërmjet komuniteteve. Shtrirja e paqartësive duhet të reduktohet përmes transparencës dhe llogaridhënies. Të gjithë qytetarët duhet ta kenë të qartë se çfarë është rënë dakord, ndërsa vetë procesi i dialogut duhet të afrohet me vetë qytetarët e prekur prej tij.    

Pamjet e përshëndetjes së Patriarkut të Kishës Ortodokse Serbe Porfirije në rrugët e Prizrenit dërgojnë mesazh pozitiv të respektit të ndërsjellë dhe të bashkëjetesës paqësore; imazhe dhe ndjenja që japin shpresë për të ardhmen e marrëdhënieve brenda dhe ndërmjet Serbisë dhe Kosovës. I lavdërojmë të gjitha palët për qasjen e tyre konstruktive – në veçanti Gazmend Muhaxherin, kryetarin e komunës së Pejës, i cili mori pjesë në ceremoni – dhe shpresojmë që mbi këto themele mund të ngrihen përpjekje të mëtejme.   

Mirëpo, ne gjithashtu bëjmë thirrje për përparim të prekshëm në një sërë fushash të tjera. Në Kosovë, ekziston një mungesë thelbësore e dialogut dhe bashkëpunimit përmes institucioneve të zgjedhura. Parlamentarët e Listës Srpska (Srpska Lista) po dështojnë të përfaqësojnë nevojat e komunitetit serb të Kosovës. Mungesa e vazhdueshme e deputetëve të tyre në Kuvendin e Kosovës do të thotë që zgjedhësit e tyre dhe problemet e përditshme me të cilat ballafaqohen nuk po shprehen në mënyrë efektive. Ne bëjmë thirrje për kthimin e menjëhershëm dhe pjesëmarrjen aktive të Listës Srpska.  

Sot, shumë marrëveshje thuajse nuk përmenden fare. Ura kryesore në Mitrovicë mbetet e mbyllur për qarkullim, pavarësisht investimeve të shumta të BE-së. Të dyja palët do të duhej të angazhohen për zgjidhjen e demarkacionit të Mitrovicës së Veriut, gjë që ka penguar procesin e rihapjes. Duhet të ndërmerren hapa shtesë për të siguruar që Ura të shërbejë si një hapësirë gjithëpërfshirëse dhe e përbashkët që lidh njerëzit nga të dyja anët e lumit Ibër. 

Për sa i përket çështjes së targave, të gjitha palët do të duhej të punojnë në mënyrë konstruktive për të gjetur një zgjidhje që nuk do të dëmtojë qytetarët. Pikat e reja të kalimit për të cilat është rënë dakord më parë duhet të hapen menjëherë për të lehtësuar udhëtimin e qytetarëve pa kaluar distanca dhe vonesa të panevojshme. Fluksi i lirë i qytetarëve do të duhej të jetë pjesë themelore e normalizimit të marrëdhënieve. 

Njohja reciproke e diplomave ka ngecur, duke çuar në mungesë të stafit jetik në institucionet kryesore publike në Serbinë jugore dhe në Kosovë, për shembull, duke përfshirë ata që kanë të bëjnë me shëndetësinë, arsimin, drejtësinë dhe aksesin në shërbime më gjerësisht. Ky është shembulli më i thekshëm i pasojave të moszbatimit të asaj që është rënë dakord dhe do të duhej të trajtohet pa vonesa të mëtejshme.  

Në Serbinë jugore, ekziston ndjesia se integrimi i komunitetit shqiptar po dëmtohet nga marrëdhëniet e tensionuara ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Plani prej shtatë pikash për integrim do të duhej të jetë prioritet për qeverinë e re të Serbisë, duke përfshirë përfshirjen e përfaqësuesve shqiptarë në Trupin Koordinues të saj për komunat Preshevë, Bujanovc dhe Medvegjë. Shqetësimet që kanë të bëjnë me kryerjen e regjistrimit të popullsisë në Medvegjë do të duhej të adresohen menjëherë dhe do të duhej të bëhet një rishikim i plotë i procesit të pasivizimit. 

Ne, të poshtë-nënshkruarit, mbështesim plotësisht çdo proces që mund të japë vrull të ri dhe energji pozitive dhe nga i cili mund të përfitojnë qytetarët nga të gjitha sferat e jetës. Ndërtimi i besimit dhe konfidencës është jetik për marrëdhëniet brenda dhe ndërmjet komuniteteve në të ardhmen. 

Nënshkruesit:

1. Advocacy Center for Democratic Culture, (ACDC) North Mitrovica 
2. AKTIV 
3. Balkan Forum 
4. Belgrade Centre for Security Policy (BCSP) 
5. Civic Initiatives, Belgrade 
6. Centre for Peace and Tolerance (CPT) 
7. Community Building Mitrovica (CBM) 
8. European Center for Minority Issues Kosovo (ECMI) 
9. European Movement in Serbia (EMIS) 
10. European Fund for the Balkans (EFB) 
11. Foundation BFPE for a Responsible Society (BFPE) 
12. Gorazdevac Media Group 
13. Human Center Mitrovica 
14. Junior Chamber International Prizren (JCI- Prizren) 
15. Jelena Loncar, Akademike nga Universiteti i Beogradit 
16. Kosova info 
17. Lawyers’ Committee for Human Rights (YUCOM) 
18. Mitrovica Women Association for Human Rights (MWAHR) 
19. Ministria e Lajmeve Preshevë 
20. NGO Be Active 16 Preshevë 
21. NGO Integra 
22. Peer Educators Network (PEN) 
23. Pozitiv 365 Preshevë 
24. Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS) 
25. Qendra për Demokraci dhe Edukim – Lugina 
26. Qendra Kosovare për Studime Gjinore 
27. Qendra Mediale Çagllavicë 
28. Rahim Salihi, Aktivist i shoqërisë civile 
29. Radio Astra Prizreni 
30. Radio Peja 
31. Sbunker 
32. Shoqata për Trashëgimi dhe Krijimtari Kulturore e Luginës së Preshevës 
33. TV Prizreni  
34. The Future Bujanoc 
35. Valon Arifi, aktivist i shoqërisë civile, Bujanovac 
36. Vjollca Krasniqi, Akademike nga Universiteti i Prishtinës 
37. Voice of Roma, Ashkali and Egyptians (VoRAE)  
38. Youth Initiative for Human Rights (YIHR) Kosovë  
39. Youth Initiative for Human Rights (YIHR) Serbia 
40. Youth Trails Preshevë