Ngrohja globale është përshpejtuar në nivele “të paprecedentë” dhe afati për ta kufizuar atë po afrohet me shpejtësi, paralajmëruan pesëdhjetë shkencëtarë kryesorë në një studim të botuar në revistën Earth System Science Data.
Raporti thekson se temperatura mesatare u rrit me 0,26 gradë Celsius nga 2014 në 2023.
Gjatë së njëjtës periudhë, temperatura mesatare e sipërfaqes ishte 1,19 gradë Celsius më e lartë në krahasim me kohën paraindustriale nga viti 1850 deri në vitin 1900, e cila merret si referencë. Kjo paraqet një rritje të konsiderueshme gjatë dekadës së mëparshme deri në vitin 2022, kur rritja ishte 1.14 gradë.
“Ngrohja e shkaktuar nga aktivitetet njerëzore po rritet me një ritëm të paprecedentë,” paralajmëron studimi, i cili është pjesë e një serie vlerësimesh periodike klimatike të nisura për të mbushur boshllëkun midis raporteve të Panelit Ndërqeveritar të OKB-së për Ndryshimet Klimatike (IPCC), të cilat publikohen çdo vit. gjashtë vjet që nga viti 1988.
Hulumtimi u publikua ndërsa diplomatët botërorë takohen në Bon për bisedimet për klimën përpara samitit të 29-të të COP në Baku. Sipas Marrëveshjes historike të Parisit të vitit 2015, vendet u angazhuan të kufizojnë ngrohjen globale nën dy gradë mbi nivelet para-industriale, me një objektiv më ambicioz prej 1.5 gradë.
Në raport thuhet se temperatura për shkak të aktiviteteve njerëzore tashmë është rritur me 1.31 gradë. Një faktor shtesë i ngrohjes është reduktimi i numrit të grimcave ndotëse në atmosferë që reflektojnë energjinë diellore përsëri në hapësirë. “Arsyeja kryesore është ulja e ndotjes së ajrit, fillimisht në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara, dhe më pas në Azi, veçanërisht në Kinë”, tha Glen Peters nga qendra norvegjeze e kërkimeve klimatike CICERO. Rregulloret më të forta për transportin global dhe përdorimi i reduktuar i qymyrit për prodhimin e energjisë kanë çuar në reduktimin e emetimeve të dioksidit të squfurit, i cili ka një efekt ftohës.
Problemi kryesor me ngrohjen globale është emetimi i gazrave serrë si dioksidi i karbonit (CO2) dhe metani (CH4), të cilët grumbullohen në atmosferë dhe bllokojnë nxehtësinë.
Shkencëtarët paralajmërojnë se ngrohja globale është kryesisht rezultat i “emetimeve të gazrave serrë që janë në nivelin më të lartë në histori”. Emetimet vjetore midis 2013 dhe 2022 arritën në 53 miliardë ton dioksid karboni dhe ekuivalentët e tij, dhe ky numër u rrit në 55 miliardë tonë në 2022.
Kjo do të thotë se “buxheti i karbonit” në botë, sasia e vlerësuar e gazeve serrë që mund të emetohen përpara se planeti të ngrohet mbi kufirin 1.5 gradë, “po tkurret me shpejtësi”, paralajmëron studimi. Në vitin 2020, IPCC llogariti se 500 miliardë ton dioksid karboni mbetën në atë “buxhet”. Në fillim të vitit 2024, shuma ka rënë në rreth 200 miliardë.
Megjithatë, autori kryesor i raportit, Piers Forster, vuri në dukje se kishte një “rreze optimizmi” – shkalla e rritjes së emetimeve gjatë dekadës së fundit po ngadalësohej. Nga ana tjetër, bashkëautori Pierre Friedlingstein paralajmëroi se kjo nuk mjafton për të shmangur ndryshimet klimatike. – Nuk kemi nevojë për emetime të qëndrueshme. Është e nevojshme që ato të arrijnë zero, theksoi ai.
