Përmes një mocioni drejtuar Dhomave të Specializuara të Kosovës në Hagë, mbrojtja e Hashim Thaçit thotë se i është shkelur e drejta e tij për një dëgjim publik të drejtë dhe të paanshëm brenda një kohe të arsyeshme nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme e krijuar me ligj, në përputhje me nenin 31 (2) të Kushtetutës të Republikës së Kosovës.
Sipas mocionit, gjithashtu është shkelur e drejta e tij që të prezumohet i pafajshëm, e drejtë që mbrohet nga neni 31 (5) i Kushtetutës.
Në këtë mocion thuhet se Neni 31 (2) i Kushtetutës korrespondon dhe modelohet në nenin 6 (1) të Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut (“KEDNJ”) dhe se neni 13 i KEDNJ-së garanton të drejtën për një mjet juridik për shkeljen e nenit 6 (1), edhe kur procedurat janë ende në pritje, në masën që tashmë ka shkelje të së drejtës për një seancë brenda një kohe të arsyeshme.
“Një person mund të konsiderohet i akuzuar në data të ndryshme, “siç është data e arrestimit, data kur personi i interesuar u njoftua zyrtarisht se do të ndiqej penalisht, ose data kur u hapën hetimet paraprake”.
Kjo është përshkruar gjithashtu si “pika në të cilën situata e tij është prekur thelbësisht nga veprimet e ndërmarra nga autoritetet si rezultat i një dyshimi ndaj tij”. Në kërkim të datës së fillimit, Gjykata do të hetojë se kur individi kishte “Njohuri për hetimin penal kundër tij”, thuhet në mocion.
Sipas mbrojtjes, bazuar në këtë, Thaçi u prek ndjeshëm nga të paktën prej 7 janari 2010, kur u lëshua Raporti i Marty.
“Rezoluta e Asamblesë Parlamentare të 25 Janarit 2011 që miraton raportin Marty i bëri thirrje EULEX-it, i cili atëherë ishte përgjegjës për ndjekjet penale në Kosovë, për të hetuar pretendimet. EULEX-i u përgjigj menjëherë duke themeluar SITF, i cili më pas u absorbua nga ZPS. Pavarësisht insistimit të Raportit Marty se nuk po kryente një hetim penal, ky kontekst bën të qartë se z. Thaçi ishte prekur në mënyrë thelbësore që nga data e botimit të tij. Kjo gjen vërtetim në intervistën e tij për ZPS të 13 janarit 2020, në të cilën Z. Thaçi përshkruan “renë e zezë” nën të cilën ai jeton për 10 vjet, nga “akuzat e opinionit publik, individëve dhe të tjerëve”, duke deklaruar se “ka qenë një presion krejtësisht i padrejtë në vend që kjo të ishte bërë më herët ”, thuhet në mocion.
Mbrojtja thotë se shkeljet e së drejtës për një seancë brenda një kohe të arsyeshme mund të konsiderohen, ndërsa procedurat penale janë në fazat e tyre paraprake ende në pritje të gjykimit.
“Nuk është e nevojshme që procedurat të përfundojnë, me anë të dënimit, apelit, pafajësisë ose ndërprerjes, që një individ të kundërshtojë zgjatjen e paarsyeshme të procedimeve. Në Barry kundër Irlandës, GJEDNJ arriti në përfundimin se e drejta për gjykim brenda një kohe të arsyeshme ishte shkelur për shkak të zgjatjes së procedurave paraprake, edhe pse vetë gjykimi nuk kishte filluar”, thotë mocioni.
Sipas mocionit, në rastin Korshunov kundër Rusisë, GJEDNJ vendosi që neni 6 (1) i KEDNJ ishte shkelur megjithëse procedurat penale ishin akoma në pritje kur ajo nxori vendimin e saj në tetor 2007.
“Nëse hetimi i SITF është faktorizuar në llogaritjen, Dhomat e Specializuara tani ka qenë në veprim për nëntë vjet. Për më tepër, dhe ndryshe nga Tribunali ad hoc, ata kishin një fillim në masën që ata përfituan nga puna hetimore e ndërmarrë tashmë nga ICTY”, thotë mocioni.
Sipas mocionit, kur u ndërmor iniciativa për të ringjallur mundësinë e ndjekjes penale të z. Thaçi në 2010, çështjet duhej të kishin lëvizur menjëherë në mënyrë që të kryheshin hetime, siç kishte bërë ICTY, dhe për të organizuar gjykimin.
“Kishte një numër mundësish, përfshirë një mandat të ri për ICTY. Për më tepër, EULEX mund të kishte vepruar me zell dhe të këmbëngulte për krijimin e Dhomave të Specializuara në 2011 në vend që të priste katër vjet për të marrë këtë iniciativë. Dështimi i tij për ta bërë këtë tregon indiferencën e saj ndaj të drejtës së të akuzuarit për të pasur një gjykim brenda një kohe të arsyeshme”, thuhet në mocion.
Sipas mbrojtjes, Thaçi i është nënshtruar shkeljes së të drejtës së tij për prezumimin e pafajësisë, një parim i shenjtë i parashikuar në nenin 31 (5) të Kushtetutës dhe nenin 6 (2) të KEDNJ-së, i cili “ka për qëllim parandalimin e minimit të një gjykimi të drejtë penal me deklarata paragjykuese të bëra në lidhje të ngushtë me ato procedura ”.
Tutje, thuhet se prezumimi i pafajësisë mbulon deklaratat e bëra nga zyrtarët publikë në lidhje me hetimet penale që inkurajojnë një besim publik në fajësinë e individit në fjalë dhe paragjykojnë gjetjet e autoritetit kompetent gjyqësor dhe se prezumimi i pafajësisë “do të shkelet nëse një vendim gjyqësor ose një deklaratë nga një zyrtar publik në lidhje me një person të akuzuar për një vepër penale pasqyron një mendim se ai është fajtor para se të provohet fajtor sipas ligjit”.
Sipas mbrojtjes, më rastin në fjalë, Thaçi u dënua në Raportin Marty si “bosi” i “grupit Drenica të Thaçit”, i cili u përshkrua se kishte “ndërtuar një bazë të frikshme fuqie në ndërmarrjet e organizuara kriminale “.
“Z. Thaçi u akuzua për ” operoi me mbështetje dhe bashkëpunim […] nga mafia e frikshme shqiptare ”. Ai miratoi raportet nga burime të paspecifikuara se “Thaçi dhe anëtarët e tjerë të Grupit të tij të Drenicës […] ushtruan kontroll të dhunshëm mbi tregtinë e heroinës dhe narkotikëve të tjerë”. Thoshte se ‘Thaçi zakonisht identifikohej dhe citohej në raportet sekrete të inteligjencës, si më i rrezikshmi nga bosët kriminelë’ të UÇK-së ”.
Marty shkroi: “Thaçi dhe këta anëtarë të tjerë të Grupit Drenica vazhdimisht emërtohen si lojtarët kryesorë’ në raportet e inteligjencës mbi strukturat e krimit të organizuar si mafia e Kosovës. Unë i kam shqyrtuar këto raporte të larmishme, voluminoze, me shqetësim dhe një ndjenjë zemërimi moral. Për më tepër, “Vetëm burimet e dorës së parë kanë implikuar në mënyrë të besueshme Halitin, Veseli, Syla dhe Limaj, së bashku me Thaçin dhe anëtarët e tjerë të rrethit të tij të ngushtë, në urdhërimin – dhe në disa raste të mbikëqyrjes personale – atentate, ndalime, rrahje dhe marrje në pyetje”, thuhet në shkresë.
Sipas mbrojtjes, këto janë vetëm referencat e qarta për z. Thaçi me emër.
“ Në përgjithësi, Raporti i Marty përbën një dënim të tij. Në asnjë moment Raporti nuk siguron asnjë vërejtje ose paralajmërim se pretendimet e tij nuk janë provuar në gjykatë, se të akuzuarit, përfshirë z. Thaçi, nuk kanë pasur një shans për t’iu përgjigjur akuzave dhe se personat e përmendur vazhdojnë të gëzojnë një prezumim të pafajësisë. Rezoluta e Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës e miratuar pas Raportit të Marty referoi akuzat në libër nga ish-Prokurori jo si “akuza”, por si “zbulime”. Ajo gjithashtu nuk tha asgjë për prezumimin e pafajësisë”, thuhet në këtë shkresë.
Tutje, thuhet se Dhomat e Specializuara dhe ZPS në faqen e tyre të internetit, e kanë ngritur Raportin Marty nga një prej akuzave të thjeshta në atë të një “Dokumenti Themelor”, me të vërtetë dokumenti i parë i tillë.
“Kjo është një gjykatë që e përcakton vetveten fjalë për fjalë në lidhje me një dokument që dënon të akuzuarin. Ky bekim i Raportit Marty nga Dhomat e Specializuara dhe ZPS përbën një shkelje flagrante të prezumimit të pafajësisë”, thuhet në mocion.
Sipas mbrojtjes, në fakt, Aktakuza në rastin aktual e akuzoi Thaçin për një çështje tjetër nga ajo e përshkruar në Raportin Marty dhe ndikimi i këtij ushtrimi të pahijshëm të juridiksionit të Dhomave të Specializuara adresohet në Mocionin Preliminar të Z. Thaçi për Heqjen e Aktakuzës për shkak të Mungesës së Juridiksionit, i paraqitur bashkëkohësish.
“Sidoqoftë, që Dhomat e Specilizuara dolën jashtë kufijve të juridiksionit të tyre në formulimin e çështjes së tyre nuk e mohon shkeljen e prezumimit të pafajësisë së z. Thaçi, në gjykimin para një institucioni të bazuar në një dokument në të cilin ai tashmë është dënuar”, thuhet nga mbrojtja.
Mbrojtja thotë se Dhomat e Specializuara nuk mund të thuhet se përbëjnë një “gjykatë të themeluar me ligj” brenda kuptimit të nenit 6 (1) të KEDNJ-së dhe se përveç kësaj, Dhomat e Specializuara dhe ZPS nuk kanë garancitë e nevojshme të pavarësisë dhe paanësisë të kërkuara nga Kushtetuta dhe KEDNJ.
“Derisa Dhomat e Specializuara rregullohen nga një ligj specifik që del nga Parlamenti i Kosovës, disa tipare të Ligjit të Dhomave të Specializuara nuk janë në përputhje me kërkesën e “përcaktuar me ligj” sipas Nenit 6 (1) të KEDNJ-së. Vlen të theksohet se Ligji i Dhomave të Specializuara asnjëherë nuk iu referua Gjykatës Kushtetuese të Kosovës për të shqyrtuar përputhshmërinë e tij me Kushtetutën e Kosovës, përfshirë pajtueshmërinë e tij me kërkesat e KEDNJ-së”, thuhet në mocion.
Sipas mbrojtjes, në mënyrë domethënëse, Ligji i Dhomave të Specializuara ka krijuar atë që në praktikë i takon një “gjykate të jashtëzakonshme” e cila nuk mund të thuhet se themelohet në përputhje me ligjin përkatës vendas pasi Kushtetuta e Kosovës ndalon rreptësishtë gjykata të tilla të jashtëzakonshme.
“Aktgjykimi i Gjykatës Kushtetuese të Kosovës i 15 Prillit 2015 nuk mund të mbështetet për të mbrojtur kushtetutshmërinë e Ligjit të Dhomave të Specializuara pasi që kishte të bënte ekskluzivisht me kushtetutshmërinë e ndryshimit (nr. 24) të propozuar nga Qeveria e Republikës së Kosovës. Në këtë vendim,Gjykata Kushtetuese përcaktoi nocionin e “gjykatës së jashtëzakonshme” si një që “do të vendoset jashtë strukturës së sistemit ekzistues të gjykatës dhe do të funksionojë pa iu referuar sistemeve ekzistuese”. Duke supozuar se ky përkufizimi është i saktë – asnjë autoritet që mbështet këtë përkufizim nuk sigurohet nga Gjykata – atëherë është e vështirë të shihet se si Dhomat e Specializuara nuk paraqesin një gjykatë të jashtëzakonshme pasi ajo funksionon, de jure dhe de facto, në mënyrë të pavarur dhe veçmas nga sistemi gjyqësor i Kosovës”, thuhet në këtë shkresë.
Sipas mbrojtjes, Gjykata Kushtetuese e Kosovës është ende për të shqyrtuar pajtueshmërinë e Ligjit të Dhomave të Specializuara me kërkesat e pavarësisë dhe paanësisë sipas nenit 6 (1) të KEDNJ-së.
“Për më tepër, Gjykata Kushtetuese i analizoi vetëm në mënyrë rudimentale këto aspekte, duke vlerësuar thjesht se ndryshimi kushtetues “përputhet me kërkesat e një gjykate të pavarur dhe të paanshme, siç përcaktohet nga neni 31 i Kushtetutës dhe neni 6, paragrafi 1, i KEDNJ”. Asnjë arsyetim nuk është ofruar në mbështetje të kësaj deklarate me Gjykatën Kushtetuese për më tepër duke barazuar një “kërkesë enigmatike për t’u bazuar në ligj dhe për të hyrë brenda një fushe të specializuar juridiksioni” me kërkesat e Nenit 6 (1) të KEDNJ-së për pavarësi dhe paanësi”, thuhet në mocion.
Tutje, thuhet se Dhomat e Specializuara dështojnë të përmbushin garancitë e pavarësisë dhe paanësisë pasi ligji që i themelon ata nuk ofron rregulla adekuate.
“Veçanërisht në lidhje me përbërjen dhe mënyrën e emërimit të anëtarëve të tyre, kohëzgjatjen e shërbimit dhe arsyet e abstenimit, refuzimit dhe shkarkimit të anëtarëve të tyre si të përcaktuara më poshtë. Në mungesë të legjislacionit në përputhje me kërkesat e një gjykate të pavarur dhe të paanshme, mund të lindin dyshime të arsyeshme në mendjet e individëve për papërshkueshmërinë e Dhomave të Specializuara ndaj faktorëve të jashtëm dhe neutralitetin e tyre në lidhje me interesat para tyre”, thuhet në këtë mocion.
Tutje, thuhet se sa i përket pavarësisë së jashtme, Dhomat e Specializuara nuk mund të thuhet, siç kërkohet në bazë të nenit 6 (1) të KEDNJ, që të jetë në gjendje të funksionojë plotësisht në mënyrë autonome, pa iu nënshtruar ndonjë kufizimi hierarkik ose në varësi të ndonjë organi tjetër dhe pa marrë urdhra ose udhëzime nga çdo burim çfarëdo qoftë për arsyet e mëposhtme, të listuara nga mbrojtja në mocion e që janë:
(i)Mungesa e mbrojtjes ndaj presionit të jashtëm të një natyre buxhetore, duke marrë parasysh aranzhimet e jashtëzakonshme të financimit të Dhomave të Specializuara dhe aranzhimet shoqëruese të auditimit dhe llogaridhënies që përfshijnë “shtetet e treta me kontribut” si dhe praktikën e stafit të dërguar nga subjekte të huaja qeveritare dhe të shpërblyera nga këto njësi të jashtme.
(ii)Mungesa e rregullimit adekuat në lidhje me kohëzgjatjen e shërbimit të gjyqtarëve, për shkak të mungesës së ndonjë mandati të caktuar dhe natyrës së paqartë të dispozitave legjislative në lidhje me ‘Kolegjin Përzgjedhës’ i cili supozohet të jetë përgjegjës për vlerësimin e kandidatëve gjyqësorë dhe zgjedhjen e tyre për listën e gjyqtarëve ndërkombëtarë
(iii)Mungesa e aranzhimeve të përshtatshme të shpërblimit, pasi gjyqtarët e Dhomave të Specializuara paguhen vetëm për ditët kur ata shërbejnë në bazë të asaj që shkon në kontratat me orë zero
(iv) Natyra e paqartë dhe e paqartë e dispozitave legjislative që rregullojnë shkarkimin e gjyqtarëve të KSK-së, të cilat japin garanci të pamjaftueshme për papërshkueshmërinë e Dhomave të Specializuara ndaj faktorëve të jashtëm;
(v) Roli jashtëzakonisht i fortë i caktimit të listës dhënë Presidentit të Dhomave të Specializuara derisa njëkohësisht i nënshtrohej dispozitave të paqarta që rregullojnë mandatin dhe shkarkimin, i cili përsëri siguron mbrojtje joadekuate të Presidentit të Dhomave të Specializuara kundër përpjekjeve për të ndikuar nga faktorë të jashtëm. Ekzistenca e “Rregullave për Caktimin e Gjyqtarëve të Dhomave të Specializuara nga Lista e Gjyqtarëve Ndërkombëtarë” nuk mund ta rregullojë këtë dobësi pasi nuk bën asgjë më shumë sesa konfirmon diskrecionin e Presidentit të KSC në këtë fushë;
(vii)Përfshirja e një subjekti politik ndërkombëtar (d.m.th. Shefi i EULEX-it) në emërimin dhe shkarkimin e gjyqtarëve si dhe rregullimet administrative dhe financiare të KSK-së; dhe(vii) moszbatueshmëria e përgjithshme e ligjeve të Kosovës për emërimin e gjyqtarëve dhe prokurorëve, administratën gjyqësore dhe mjetet juridike kundër gjyqtarëve dhe prokurorëveNdryshe, më 9 nëntor, në paraqitjet e tyre të para, Jakup Krasniqi e Hashim Thaçi janë deklaruar të pafajshëm për akuzat që u vihen në barrë.
Njëjtë është deklaruar edhe Veseli në paraqitjen e tij me 10 nëntor, sikurse edhe Selimi me 11 nëntor.
Aktakuza ndaj Hashim Thaçit, Kadri Veselit, Rexhep Selimit dhe Jakup Krasniqit është konfirmuar më 26 tetor 2020.Sipas akuzës së ngritur, së paku midis marsit 1998 deri në shtator 1999, Hashim Thaçi, Kadri Veseli, Rexhep Selimi, Jakup Krasniqi dhe anëtarë të tjerë të ndërmarrjes kriminale të përbashkët kishin qëllimin e përbashkët për të siguruar dhe ushtruar kontroll mbi të gjithë Kosovën përmes metodave që përfshinin frikësimin, keqtrajtimin, ushtrimin e dhunës dhe eliminimin e paligjshëm të atyre që konsideroheshin si kundërshtarë.
“Ndër këta kundërshtarë përfshiheshin persona që ishin, ose që konsideroheshin se kishin qenë: (a) bashkëpunëtorë ose të lidhur me forca, zyrtarë ose institucione shtetërore të RFJ-së, ose që (b) ndryshe nuk mbështetnin qëllimet ose metodat e UÇK-së dhe më vonë të QPK-së, ndër të cilët persona të lidhur me LDK-në dhe serbë, romë dhe persona të kombësive të tjera (bashkërisht, ‘kundërshtarët’). Ky qëllim i përbashkët përfshinte krimet e përndjekjes, burgosjes, arrestimit dhe ndalimit arbitrar ose të paligjshëm, akte të tjera çnjerëzore, trajtimin mizor, torturën, vrasjen dhe zhdukjen me forcë të personave”, thuhet në aktakuzë.
Tutje, në aktakuzë përmenden edhe Azem Syla, Lahi Brahimaj, Fatmir Limaj, Sylejman Selimi, Rrustem Mustafa, Shukri Buja, Latif Gashi dhe Sabit Geci.
“Ndër anëtarët e tjerë të ndërmarrjes kriminale të përbashkët ishin Azem SYLA, Lahi BRAHIMAJ, Fatmir LIMAJ, Sylejman SELIMI, Rrustem MUSTAFA, Shukri BUJA, Latif GASHI dhe Sabit GECI, si dhe disa udhëheqës të tjerë politikë dhe ushtarakë të UÇK-së dhe QPK-së, ndër të cilët edhe anëtarë të tjerë të Shtabit të Përgjithshëm; ministra dhe zëvendësministra të QPK-së; komandantë të zonave të UÇK-së, zëvendëskomandantë të zonave dhe anëtarë të tjerë të shtabeve të komandave të zonave; komandantë të brigadave dhe njësiteve; komandantë dhe anëtarë të shërbimeve policore dhe të zbulimit të UÇK-së dhe QPK-së; ushtarë të tjerë të UÇK-së dhe zyrtarë të tjerë të QPK-së; si dhe të tjerë që vepronin në emër të UÇK-së dhe QPK-së (së bashku me Hashim THAÇIN, Kadri VESELIN, Rexhep SELIMIN dhe Jakup KRASNIQIN, bashkërisht, ‘anëtarët e NKP-së’). Të gjithë këta individë, me veprimet dhe mosveprimet e tyre, kontribuan në arritjen e qëllimit të përbashkët. Si alternativë, disa ose të gjithë këta individë nuk ishin anëtarë të ndërmarrjes kriminale të përbashkët, por u përdorën nga anëtarë të ndërmarrjes kriminale të përbashkët për të kryer krime për realizimin e qëllimit të përbashkët (së bashku me anëtarët e NKP-së, bashkërisht ‘anëtarët dhe instrumentet e NKP-së’)”, thotë akti akuzues./Betimi për Drejtësi
