Marigona Alija, me prejardhje nga zona e Opojës së komunës së Dragashit, ushtron profesionin e mësimdhënëses në Cyrih të Zvicrës, duke kultivuar denjësisht kulturën shqiptare përmes artit dhe rëndësisë së gjuhës amtare. Marigona Alija, flet për Albinfo.ch jo vetëm lidhur me karrierën e saj profesionale, por edhe për ballafaqimin e saj artistik me kulturën shqiptare.
Në një intervistë shumëplanëshe me mësuesen Marigona Alija, ajo flet për Albinfo.ch jo vetëm lidhur me karrierën e saj profesionale, por edhe për ballafaqimin e saj artistik me kulturën shqiptare. Në lidhje me sistemin e ri shkollor të detyrueshëm selektiv në Thurgau, ajo flet për rolin e gjuhës amtare dhe mundësitë për nxënësit me prejardhje migrimi.
Albinfo.ch: A mund të na jepni një pasqyrë të biografisë suaj shkollore dhe të na tregoni se si duket jeta juaj e përditshme profesionale sot?
Marigona Alija: Pas përfundimit të diplomës bachelor, punova si mësuese klasore në kantonin Schaffhausen. Aty munda të fitoj përvojën time të parë profesionale dhe, ndër të tjera, mësova DaZ (gjermanishtja si gjuhë e dytë). U interesova gjithnjë e më shumë për zhvillimin e fëmijëve dhe pas katër vitesh përvojë profesionale vendosa të vazhdoj masterin për “Fëmijërinë e hershme”. Ndërkohë vazhdova të punoja si mësuese dhe bëra praktika të ndryshme në kërkimin arsimor. Pas gjashtë viteve të vlefshme të punës në kantonin e Schaffhausen-it, unë ndërrova punën time dhe që nga viti aktual shkollor kam dhënë mësime sportive në kantonin e Cyrihut. Sot mezi pres që së shpejti të mbaj në duar masterin dhe jam e emocionuar të shoh se çfarë sfidash më presin në të ardhmen.
Albinfo.ch: Sa ka luajtur rol gjuha juaj amtare shqipe në zhvillimin tuaj akademik dhe si ka ndikuar ajo në rrugën tuaj për t’u bërë mësues?
Marigona Alija: Përvetësimi i gjuhëve të reja ishte i lehtë për mua. Këtë, veç të tjerash, ia detyroj edhe gjuhës sime amtare shqipe, sepse më dha një ndjenjë të mirë për gjuhën. Përndryshe, gjuha ime amtare nuk ka luajtur ndonjë rol të madh në zhvillimin tim akademik. Vetëm gjatë diplomës bachelor u futa më thellë në gjuhën shqipe – sigurisht falë sugjerimeve të moduleve interesante për zhvillimin gjuhësor të fëmijëve. Gjatë kësaj kohe u interesova gjithnjë e më shumë për kulturën dhe historinë shqiptare dhe e gjeta stilin tim të artit përmes motiveve shqiptare. Kjo lidhje artistike me kulturën time është ajo që më përcakton sot, megjithëse për mua kultura dhe gjuha janë të lidhura pazgjidhshmërisht. Falë formimit tim gjuhësor, si mësuese kam avantazhin e njohjes personale të situatës së nxënësve me prejardhje migrimi, por edhe të prindërve të tyre. Për mua është e rëndësishme që mësimet e mia të mos jenë vetëm dëgjimore, por të mund të përjetohen me të gjitha shqisat. Si mësuese, unë theksoj rëndësinë e gjuhës amtare dhe jo vetëm sepse studimet kanë treguar se fëmijët që janë kompetentë në gjuhën e tyre amtare shpesh mund të mësojnë një gjuhë të re më shpejt dhe më efektivisht. Zotërimi i gjuhës amtare është i rëndësishëm për aspektet sociale dhe forcon aftësitë personale.
Albinfo.ch: Çfarë është saktësisht SOSV dhe çfarë mendoni për mbështetjen e re të detyrueshme të gjuhës në nivelin parashkollor në kantonin e Thurgaut dhe si mund të ndikojë pozitivisht kjo në lëmin arsimor?
Marigona Alija: SOSV do të thotë “Mbështetje Selektive e Detyrueshme e Gjuhës Parashkollore” dhe aktualisht po zbatohet në kantonin e Thurgaut. Me futjen e këtij programi, fëmijët që kanë nevojë për mbështetje në gjermanisht janë të detyruar të ndjekin programin e mbështetjes gjuhësore parashkollore (grupe lojërash, çerdhe, familje ditore). Niveli i gjuhës së fëmijës përcaktohet me anë të një anketimi të nivelit gjuhësor, të cilin kujdestarët ligjorë e plotësojnë 1,5 vjet përpara se të hyjnë në kopsht dhe u kërkohet familjeve përkatëse të regjistrohen. Këta fëmijë më pas ndjekin një grup lojërash, çerdhe ose familje-çerdhe për katër deri në gjashtë orë në javë, një vit para fillimit të kopshtit. Fëmijët e parë që marrin pjesë në këtë ofertë/program të detyrueshëm të mbështetjes gjermane do të fillojnë në vitin e ardhshëm shkollor 2024/2025. SOVS fokusohet në mbështetjen gjuhësore dhe mundësitë e barabarta dhe fëmijët me njohuri të pamjaftueshme të gjermanishtes si gjuhë shkollore mund të përfitojnë nga kjo ofertë. Oferta të tilla mbështesin fëmijën dhe familjen në kalimin nga fëmijëria e hershme në shkollë. Është shumë e rëndësishme të investohet në mbështetjen e hershme dhe të forcohen themelet dhe burimet personale të fëmijëve. Kjo ka një efekt pozitiv në zhvillimin e fëmijës. Megjithatë, jam e mendimit se ofertat jo familjare si grupet e lojërave dhe çerdhet janë të dobishme për të gjithë fëmijët dhe jo vetëm për fëmijët me njohuri të pamjaftueshme të gjermanishtes. Përveç mbështetjes gjuhësore, fëmija mbështetet edhe në aftësitë e tij sociale dhe personale në mjediset e fëmijërisë së hershme dhe përgatitet për kopshtin e fëmijëve.
Albinfo.ch: A mendoni se kjo kërkesë ofron një mundësi për të përmirësuar kushtet e nxënësve me prejardhje migrante?
Marigona Alija: Studimet kanë treguar se mjediset parashkollore si grupet e lojërave dhe qendrat e kujdesit ditor kanë një ndikim pozitiv në zhvillimin dhe mësimin e fëmijëve. Nxitja e një baze të fortë definitivisht mund të përmirësojë mundësitë.
Albinfo.ch: Si mund të përfshihen më mirë prindërit, veçanërisht ata me prejardhje shqiptare, në procesin e mbështetjes gjuhësore parashkollore?
Marigona Alija: Për mendimin tim, është jashtëzakonisht e rëndësishme që fëmija të rritet në shtëpi me gjuhën e tij amtare dhe të ketë një lidhje kulturore. Por nuk duhet harruar se fëmija është i ekspozuar ndaj gjuhës gjermane që nga dita e parë në kopsht. Duke shkuar në një grup lojërash ose në një çerdhe para shkollimit të detyrueshëm, fëmijët kanë mundësinë të mësojnë gjermanisht para fillimit të kopshtit. Institucionet e fëmijërisë së hershme i shoh gjithashtu të vlefshme për promovimin e aftësive sociale dhe personale. Megjithatë, kjo kërkon burime financiare. Fatkeqësisht, nuk është gjithmonë kështu. Por, me SOVS, kantoni i Thurgaut mbulon shpenzimet e programit të trajnimit të gjuhës parashkollore, i cili redukton barrën mbi familjet dhe mundësitë e barabarta. Mbështetja gjuhësore nuk duhet të bëhet vetëm në institucionet e fëmijërisë së hershme, por edhe në shtëpi. Nëse prindërit, të afërmit ose të njohurit e familjes flasin rrjedhshëm gjermanisht, mund të ndërtohen “ishuj” në gjuhën gjermane për fëmijën. Mbi të gjitha, mendoj se është e rëndësishme që fëmija të forcohet në gjuhën e tij amtare dhe të rritet me tregime dhe libra për fëmijë.
Albinfo.ch: Çfarë ndikimi ka pasur angazhimi juaj me artin, në aftësitë tuaja në gjuhën shqipe?
Marigona Alija: Arti i bukur më ka magjepsur dhe shoqëruar për aq kohë sa mbaj mend. Por motivet shqiptare i kam zbuluar vetëm kur isha rreth 20 vjeç. Duke kërkuar motive dhe frymëzim, u mora intensivisht me historinë shqiptare dhe në fund lexova shumë tekste shqipe dhe përmirësova aftësitë e mia gjuhësore. Nuk e kam pasur këtë lidhje të fortë me gjuhën dhe kulturën si fëmijë dhe adoleshente. Ka shoqata kulturore të lavdërueshme që u ofrojnë fëmijëve, të rinjve dhe të rriturve një hapësirë për t’u angazhuar me historinë, muzikën dhe artin. Tashmë janë shkruar disa libra magjepsës me figura për fëmijët në gjuhën shqipe, disa prej të cilëve marrin edhe aspekte kulturore. Në artin tim jetën time personale e shpreh duke përdorur motive shqiptare. Motivet e ndryshme nuk simbolizojnë vetëm lidhjen me origjinën time shqiptare. Përkundrazi, përmes artit tim kam gjetur një hapësirë në të cilën nuk më duhet t’u përgjigjem pyetjeve për identitetin, por më tepër t’i sjell mendimet e mia në telajo përmes dashurisë për kostumet shqiptare dhe vallet popullore. Simbolet që nuk bien në sy kanë një kuptim personal për mua dhe e bëjnë çdo vepër diçka të veçantë.
