Liderët e Bashkimit Evropian (BE) dhe kolegët e tyre nga vendet e Ballkanit Perëndimor pritet që në samitin e tyre në Bërdo afër Kranjit në Slloveni, të mërkurën, më 6 tetor, të përsërisin përkushtimin e ndërsjellë për lidhje më të ngushta.

Nga njëra anë, BE-ja pritet të përsërisë përkushtimin për perspektivë evropiane të rajonit të Ballkanit Perëndimor dhe po ashtu vendet e rajonit të përsërisin orientimin e tyre drejt BE-së.

Sipas burimeve diplomatike në Bruksel, të gjitha 27 vendet anëtare të BE-së janë pajtuar me tekstin e draftit të deklaratës që do të miratohet në këtë samit. Në të thuhet se liderët e BE-së përshëndesin përkushtimin e partnerëve nga Ballkani Perëndimor ndaj perspektivës evropiane, që sipas këtij dokumenti, “është në interes strategjik dhe mbetet një zgjedhje e përbashkët strategjike”.

Sikur edhe në deklaratat e mëhershme nga samitet e tilla edhe kësaj radhe do të përsëriten thirrjet për respektimin e parimeve të demokracisë, sundimit të ligjit, lirisë së mediave, shoqërisë civile, luftës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, të drejtat e pakicave dhe kritereve tjera të cilat janë parime themelore të BE-së.

Ka pasur përpjekje të mëdha nga disa shtete anëtare që në deklaratë të përmendet qartë zgjerimi i BE-së. Në fund, shtetet anëtare janë pajtuar që kjo të përmendet, por krahas kësaj edhe kushti i zhvillimit të brendshëm të BE-së për të pranuar anëtarë të rinj.

“BE-ja rikonfirmon përkushtimin ndaj procesit të zgjerimit dhe vendimet në atë drejtim, bazuar në reformat kredibile të partnerëve, kushtëzimin e drejtë dhe rigoroz dhe parimet e meritave individuale. Prandaj, do të intensifikojmë më tej angazhimin tonë përpara në rajon drejt transformimit politik, social dhe ekonomik, duke njohur përparimin e arritur nga Ballkani Perëndimor. Në këtë kontekst, ne nënvizojmë rëndësinë që të sigurohet që BE-ja të ruajë dhe thellojë zhvillimin e vet, përfshirë edhe kapacitetet për të integruar anëtarë të rinj”, thuhet në versionin e fundit të draftit të deklaratës, që pritet të miratohet në Bërdo.

“Mbështetja e rritur e BE-së do të varet edhe në të ardhmen nga përparimi i prekshëm në fushën e sundimit të ligjit dhe reformave socio-ekonomike, sikur edhe nga përkushtimi i partnerëve ndaj vlerave evropiane, rregullave dhe standardeve”, thuhet në këtë draft-deklaratë.

BE-ja gjithashtu do të kërkojë nga vendet e rajonit që të vazhdojnë të përshtatin qëndrimet e tyre në politikën e jashtme me qëndrimet e përbashkëta të BE-së. Po ashtu nga liderët e vendeve të Ballkanit Perëndimor, që në dokument përmenden si “partnerë”, kërkohet që të bëjnë më shumë për t’u shpjeguar qytetarëve rëndësinë e institucioneve evropiane dhe faktin që BE-ja pa asnjë dyshim është partnerja më e afërt, investitorja kryesore dhe donatorja më e madh e ndihmës për rajonin.

Kjo thirrje vjen për shkak se, në disa shtete të rajonit ekziston përshtypja se vendet tjera kanë ndihmuar më shumë se Bashkimi Evropian.

“Niveli i paparë i mbështetjes duhet të jetë në tërësi i dukshëm dhe i njohur nga partnerët tanë edhe në komunikimin e tyre publike”, thuhet në dokument.

Nga teksti i këtij drafti shihet po ashtu se BE-ja do të kërkojë nga vendet e rajonit që të jenë të përkushtuar ndaj fqinjësisë së mirë dhe për zgjidhjen e të gjitha çështjeve të hapura mes tyre.

“Hapat e mëtejmë të vendosur nevojiten për të forcuar pajtimin dhe stabilitetin rajonal, sikur edhe për të gjetur dhe zbatuar zgjidhje finale, përfshirëse dhe obliguese të mospajtimeve bilaterale mes partnerëve dhe çështjeve që janë të rrënjosura në trashëgiminë e së kaluarës, në përputhje me parimet e së drejtës ndërkombëtare, përfshirë edhe Marrëveshjen për suksesionin”, thuhet në mes tjerash në tekstin e këtij draft-dokumenti.

Nga ky samit, sipas të njëjtit tekst, pritet t’i shprehet mbështetje e plotë edhe përpjekjeve të të dërguarit të posaçëm të BE-së për dialog Kosovë-Serbi, Mirosllav Lajçak.

Porosia për dialog pritet të jetë kjo: “që të ketë përparim konkret të palëve drejt normalizimit të plotë të raporteve mes tyre, që është kyçe për stabilitetin e rajonit”.

“Kjo do të siguroj që të dyja palët të mund të ecin në rrugën e tyre përkatëse evropiane”, thuhet në dokument.

Një pjesë e madhe e tekstit i kushtohet edhe ndihmës që BE-ja ka dhënë dhe do të vazhdojë të ofrojë për vendet e rajonit në luftën kundër pandemisë, sidomos përmes donacioneve për vaksinim.

“BE-ja do të mbështesë planet për vaksinim për të gjithë partnerët në mënyrë që të ndihmojë që niveli i vaksinimit të jetë i ngjajshëm me atë të BE-së deri në fund të vitit 2021”, thuhet në dokument.

Burimet e BE-së në Bruksel, duke folur me gazetarët, përfshirë atë të Radios Evropa e Lirë, në kushte anonimiteti kanë thënë se kësaj radhe nuk presin ndonjë problem në pjesëmarrje në samit nga ana e liderëve të 27 shteteve të BE-së, për shkak të Kosovës.

“Duke pasur parasysh ndjeshmërinë e pesë shteteve që nuk e kanë njohur Kosovën, ne kemi organizuar samitin me qasje neutrale ndaj statusit të Kosovës”, ka thënë një burim diplomatik brenda BE-së.

Në një samit të ngjashëm që ishte mbajtur në Sofje në vitin 2019, Spanja kishte refuzuar të merrte pjesë për shkak të pjesëmarrjes së Kosovës.

Pavarësinë e Kosovës nuk e njohin pesë vende të BE-së: Spanja, Greqia, Qipro, Sllovakia dhe Rumania./ REL

Udhëheqësit e Bashkimit Evropian do të rinovojnë garancitë për anëtarësimin e ardhshëm në bllok për gjashtë vende të Ballkanit në një samit në Slloveni të Mërkurën, thanë dy zyrtarë të BE-së.

“Pas javëve të mosmarrëveshjeve mbi formulimin e një deklarate të samitit për udhëheqësit e BE-së dhe Ballkanit të mërkurën, të dërguarit nga 27 vendet e BE -së arritën një marrëveshje për të “riafirmuar mbështetjen e tyre të qartë për perspektivën evropiane”, tha zyrtari.

Reuters raportoi më 28 shtator se ngërçi mbi deklaratën u pa si një reflektim i mungesës së entuziazmit në BE për Kosovën, Bosnjë dhe Hercegovinën, Malin e Zi, Shqipërinë, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë për t’u bashkuar me bllokun.

Një zyrtar tjetër i BE -së tha se megjithëse një marrëveshje mbi deklaratën ishte arritur tashmë, strategjia e BE -së për të zgjeruar komunitetin në juglindje hasi në pengesa, edhe nëse dera është zyrtarisht e hapur për ata që plotësojnë kriteret për anëtarësim.

“Nuk mund të them që gjithçka është mirë,” tha zyrtari, duke vënë në dukje mosgatishmërinë e disa shteteve anëtare për të zgjeruar më tej bllokun.

“Sigurisht, ka shumë probleme, por ne gjithashtu nuk mund të themi se dera është e mbyllur,” shpjegoi ai.

Shtetet anëtare të BE -së kanë refuzuar të zbulojnë pikëpamjet e tyre mbi bisedimet e samitit, megjithëse Sllovenia, e cila kryeson BE -në, ka bërë përpjekje për të përfshirë në rendin e ditës detyrimin për t’u bashkuar me gjashtë vendet e Ballkanit, sipas një dokumenti në të cilin Reuters ka qasje.

Një zyrtar tjetër i BE -së tha se propozimi i Sllovenisë nuk ishte i suksesshëm.

Vendet e pasura veriore kanë frikë nga përsëritja e pranimit urgjent të Rumanisë dhe Bullgarisë në 2007 dhe migrimit të menaxhuar dobët të punëtorëve të Evropës Lindore në Britani, gjë që ka kthyer shumë britanikë kundër BE-së.

Bullgaria kundërshton pranimin e Maqedonisë Veriore mbi një mosmarrëveshje gjuhësore, që do të thotë se edhe pasi të jetë miratuar deklarata në samit, diplomatët nuk presin përparim së shpejti, raporton Reuters.

Instituti Hidrometerologjik ka njoftuar për motin që pritet të mbajë sot në vend dhe gjatë ditëve të ardhshme.

Sipas IHMK’së, kjo javë do të karakterizohet me mot jostabil i përcjellur me riga shiu të intensitetit mesatar e vende–vende edhe të intensitetit të lartë.

Nga e mërkura pritet të ketë reshje shiu dhe të bien temperaturat.

“Java e ardhshme do të karakterizohet me mot jostabil i përcjellur me riga shiu të intensitetit mesatar e vende–vende edhe të intensitetit të lartë. Të hënën dhe të martën parashihet mot stabil dhe me intervale të gjata me diell. Nga dita e mërkurë do të ketë ndryshim në parametrat meteorologjik, kështu që si pasojë e prezencës së masave të ajrit me presion të ulët do të ketë kushte të favorshme për krijimin e vranësirave të dendura të cilat parashihen të sjellin reshje dhe rënie të temperaturave maksimale. Minimalet do të lëvizin ndërmjet 2-9 gradë Celsius, ndërsa maksimalet e ditës parashihen të lëvizin ndërmjet 14-22 gradë Celsius. Do të fryjë erë kryesisht nga juglindja dhe verilindja me shpejtësi 1-8m/s”, thuhet në njoftim.

Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK) ka publikuar rezultatet e Anketës së Fuqisë Punëtore (AFP), për tremujorin e parë (TM1) 2021.

Sipas rezultateve, dy të tretat e popullsisë në Kosovë janë popullsi në moshë pune, ku përfshihen moshat 15-64 vjeçare.

Në kuadër të popullsisë në moshë të punës, shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore është 39.5 përqind. Ndërkaq shkalla e punësimit në Anketën e Fuqisë Punëtore (AFP), për tremujorin e parë (TM1) 2021 është 29.3 përqind.

Punësimi me i lartë ishte te meshkujt me 42.8 përqind, ndërsa punësimi te femrat ishte 15.9 përqind.

“Femrat janë të punësuara, kryesisht në sektorët e arsimit, tregtisë dhe kujdesit shëndetësor, me 53.0 përqind të tyre, ndërsa meshkujt janë kryesisht të punësuar në sektorët e ndërtimtarisë, tregtisë dhe prodhimit me 43.1 përqind të tyre”, thuhet në njoftimin e Agjencisë së Statisttikave të Kosovës.

“Sektorët ekonomikë, që prijnë me punësim, vazhdojnë të jenë: tregtia me 16.8 përqind; prodhimi me 12.4 përqind; arsimi me 11.1 përqind; dhe ndërtimtaria me 9.4 përqind. Ndërsa, sektorët e tjerë marrin pjesë me përqindje më të vogël në punësim”, thuhet tutje në këtë njoftim.

Sa i përket të të punësuarve me kontrata, del se 44 përqind e personave të punësuar kanë kontratë të përhershme në punën e tyre kryesore, ndërkohë që 56 përqind kanë kontratë të përkohshme.

Sipas rezultateve të AFP-së, në TM1 2021, shkalla e papunësisë është 25.8 përqind.

Sipas ASK-së, papunësia më e theksuar është te femrat me 29.7 përqind, krahasuar me meshkujt, 24.2 përqind. Shkalla më e theksuar e papunësisë është te grupmoshat 15-24 vjeçare me 48.6 përqind.

Sipas rezultateve të AFP-së, në TM1 2021, fuqia joaktive është mjaft e lartë, 60.5 përqind, me fokus të veçantë te femrat me 77.3 përqind, krahasuar me meshkujt, 43.5 përqind.

Ministri i Zhvillimit Rural, Fitim Damka ka thënë se më pak se 10 përqind e grave në Kosovë janë të përfshira në ndërmarrësi.

Ndërsa, Qeveria e Kosovës udhëzohet që të krijojë politikat e duhura që sigurojnë dhe stimulojnë gratë në këtë drejtim.

Kështu u bë e ditur në debatin me temën: Ndërmarrësia, mundësi reale për të gjitha gratë dhe vajzat në Kosovë, në kuadër të Projektit “Promovimi i Zhvillimit Ekonomik Rajonal përmes Akademia e Ndërmarrësisë”, mbështetur financiarisht nga Ministria e Zhvillimit Rajonal.

Ministri Damka tha se kjo ministri në tri vitet e fundit ka mbështetur 141 biznese që udhëhiqen nga gratë.

Damka tha se kjo ministri në vitet e ardhshme do ketë program të veçantë për mbështetjen e ndërmarrësive që udhëhiqen nga gratë.

“MZHR programet i ka të ndërlidhura mes vete që nënkupton se pas ngritjes së kapaciteteve, idetë kreative për të bërë biznes përmes programe start-up. Përmes programeve të bizneseve ekzistuese një mundës tjetër për të bërë biznes duke gjeneruar vende të reja të punës dhe për të qenë të pavarur përmes vetëpunësimit duke zhvilluar procesin e tyre….Gratë në ndërmarrësi ende përfshijnë një përqindje të vogël afër 10 % MSHR përmes programe zhvillimore ka një prioritet përkrahjen e grave dhe vajzave në zhvillimin e bizneseve. Disa analiza që kemi bërë për tri vitet e fundit në të kaluarën nga 2018 -2020 MZHR ka mbështetur në total 141 biznese të udhëhequra nga gratë, numri më i madh i projekteve përfituese janë gra nga regjioni qendrës janë 39 përfitues”, theksoi ai.

Ndërsa, koordinatorja e ekipit të Kombeve të Bashkuara në Kosovë, Ulrika Richardson u shpreh se Qeveria e Kosovës duhet të krijojë politika e duhura dhe t’i sigurojë gratë se ato kanë qasje të lehtë në vendet e punës.

Sipas saj, fuqizimi ekonomik i gruas është e drejtë e njeriut është gjëja më e mençur e një shoqërie.

“Tani është koha kur duhet të ngrisim zërin dhe të sigurojmë se jemi të fuqizuar për t’i zhvilluara këto projekte, sepse gratë përbëjnë 50% të popullatës duhet të jenë në pozicion të barabartë sikurse meshkujt sikurse meshkujt i kemi të njëjtat të drejta. Kosova e ka me Kushtetutë dhe ka vërtetuar këtë Kosova rishtazi ka ratifikuar edhe Konventën e Stambollit që ka siguruar një rizotim për me luftuar dhunën ndaj fëmijëve dhe grave. Neve tani kemi atë mundësi dhe përgjegjësinë që të sigurojmë që të drejtat e grave janë përmbushur… Ka shumë e shumë fusha ku gratë munden me qenë kreative dhe janë kreative kështu që qeveria ka shumë përgjegjësi që t’i krijoj politikat e duhura, insentivat e duhura që t’i stimuloj ato dhe t’i siguroj që gratë kanë qasje në ato vende pune ,sepse tek e fundit ka shumë diskriminim dhe përveç këtu nëse je grua që i përket ndonjë minoriteti është problemi i gjuhës ndoshta nuk jeton afër duhet me mëndu edhe si me shkua deri në vendin e punës apo ndoshta ke ndonjë aftësi të kufizuar ka shumë barriera që i prekin shumë gratë sesa burrat ”, u shpreh ajo.

Drejtoresha ekzekutive e Forumit për Lidership dhe Diplomaci, Njomza Emini tha se përmes këtyre debateve po tentohet të rritet niveli i informacioneve të grave për mundësitë që të jenë udhëheqëse në këtë sektor.

Emini i shpalosi edhe disa nga objektivat kryesore në këtë drejtim.

“Krahas ngritjes së nivelit të informacionit të grave dhe vajzave për ndërmarrësi në kuadër të projektit kemi definuar objektivat: zhvillimi rajonal përmes nxitjes së grave dhe vajzave nga rajonet e ndryshme të marrin pjesë në aktivitet të ndryshme për ngritjen e kapaciteteve të tyre në ndërmarrësi. Krijimi i rrjetit jo formal për promovimin e ndërmarrësisë në mesin e grave dhe të rinjve, promovimi i bashkëpunimit në mes shoqërisë civile dhe nivelit qendror për ngritjen e zhvillimit ekonomik rajonal. Përveç që synojmë që përmes këtyre aktiviteteve të edukimit joformal që shtojnë nivelin e informacioneve në mesin e pjesëmarrësve do kemi mundësi të krijojmë fushatën vetëdijësuese dhe në fund të krijojmë rrjetin joformal të aktiviteteve që promovojnë ndërmarrësinë“, theksoi ajo./KP